Jednocześnie coraz częściej przedmiotem zainteresowania naukowców stają się czasy niemal współczesne, związane z wydarzeniami drugiej wojny światowej. Jednym z ciekawszych przykładów tego typu działalności są odkrycia, których dokonał Tomasz Ciasnocha – wrocławski archeolog specjalizujący się w problematyce wojennej. Oto dwa lata temu, podczas budowy hali produkcyjnej na terenie byłego folwarku w Piotrowicach, natrafił on na zbiorową mogiłę ludzką. Znaleziono w niej szczątki ponad 40 osób. W trakcie przeprowadzonych badań okazało się, że zwłoki wrzucono do dołu wykopanego na krawędzi wyrobiska piasku, które po wojnie zostało zasypane ziemią ze śmieciami.
Zwłoki te leżały w mogile w całkowitym nieładzie, co świadczy o braku jakiegokolwiek dla nich szacunku. Towarzyszyły im różne rzeczy osobiste: buty, guziki, żelazne łyżki, kubki, kieliszki, nożyki, okulary, emaliowany nocnik, miska, znaki identyfikacyjne, a także resztki materaca, który wrzucono na zwłoki przed ich zasypaniem. Jakże przypomina to atmosferę polskich grobów w głębi Rosji…
Fot. WFP
Badania antropologiczne, które przeprowadziła Honorata Rutka, pozwoliły ustalić, że wrzucone w nieładzie do dołu szczątki ludzkie należały do mężczyzn w sile wieku, tzn. między 20 a 55 rokiem życia. Niektóre dane, na przykład stosunkowo duża tzw. przyżyciowa wysokość ciała (około 1,7 m), wskazują, że osoby te w trakcie swojej młodości rozwijały się w dobrych warunkach bytowych. Co więc się stało, że zakończyli swój żywot w zbiorowym, bezimiennym grobie?
Jak przypuszcza Tomasz Ciasnocha, byli oni najprawdopodobniej więźniami założonej w Piotrowicach filii obozu Gross-Rosen. Miałyby to potwierdzać identyfikatory, których kilka znaleziono w mogile. Część z nich mogła pochodzić z Francji, o czym z kolei świadczyć może między innymi charakterystyczny guz z gorejącym granatem. Wszystko wskazuje na to, że osoby te w obozie poddane były nieludzkiemu traktowaniu, co odzwierciedliło się w różnych stanach chorobowych, które pozwoliły nawet na analizę tzw. wyznaczników stresu fizjologicznego.
Na obecnym etapie badań trudno określić, czym zajmowali się więźniowie i kiedy dokładnie zginęli. Nie ulega jednak wątpliwości, że zostali bestialsko zamordowani. Na odkrytych czaszkach widoczne są otwory postrzałowe oraz ślady rozbijania ciężkim narzędziem (pałki, maczugi, młotki). Zbrodni tej dokonali niewątpliwie hitlerowcy. Wskazywałby na to guzik niemieckiego żołnierza.
Fot. WFP
O odkryciu wcześniej innych pochówków ludzkich z czasów wojny wspominali pracownicy PGR z Piotrowic. Wygląda więc na to, że w kolejnych latach można spodziewać się następnych odkryć, tym bardziej, że okolice Środy Śląskiej kryją nie jedną taką tajemnicę. Wspomnieć tu można na przykład o obozie dla więźniów francuskich i żydowskich, którzy pracowali w Ciechowie w zakładach produkujących elementy do pocisków. Obóz ten czeka jeszcze na swojego badacza.
Na koniec istotna informacja – Tomasz Ciasnocha we współpracy z Muzeum Regionalnym w Środzie Śląskiej przygotowuje wystawę poświęconą opisanym odkryciom. Jej otwarcie zaplanowane jest jeszcze na ten rok, o czym nie omieszkamy poinformować.
* Korzystano ze sprawozdania z przeprowadzonych badań autorstwa T. Ciasnochy i H. Rutki, zdeponowanego w archiwum Muzeum Regionalnego w Środzie Śląskiej.
Fot. WFP
