Środa Śląska
Święte i jego skarby

Wieś na szlaku

Turysta i pielgrzym wędrujący drogą Św. Jakuba Via Regia przez krainę Dolnego Śląska, do odległego o tysiące kilometrów Santiago de Compostella, zanim znajdzie nocleg w mieście skarbów czyli Środzie Śląskiej, może chwilę odetchnąć w urokliwym miejscu, którym jest wieś Święte. Wieś została po raz pierwszy wymieniona w 1245 r. w dokumencie papieskim Innocentego IV, jako wieś biskupia na lewym brzegu Odry. Dostępne źródła wskazują, że Święte lokowane było w w 1256 r. na prawie niemieckim pod nazwą Zwant. W historii Świętego przeplatają się ze sobą okresy panowania czeskiego, niemieckiego i polskiego.

Po II wojnie światowej przybyła na te ziemie ludność polska, głównie z Wołynia. Obecnie Święte zamieszkuje 410 osób. Działają tutaj prężnie mieszkańcy i parafianie w ramach Stowarzyszenia na rzecz rozwoju wsi Święte „Nasze Święte”,  Stowarzyszenia 15-tka Fair Play z sąsiedniego Przedmościa, rad sołeckich, kół gospodyń wiejskich i klubów sportowych.

XIV-wieczny kościół

Jednym z najważniejszych obiektów stanowiących o wyjątkowości tej wsi jest położony w jej centrum, na niewielkim wzniesieniu, zabytkowy kościół pw. św. Marcina, wzmiankowany w dokumentach historycznych już w 1305 r. Jest to tym samym jeden z najstarszych obiektów architektury sakralnej na terenie dzisiejszej gminy Środa Śląska.

W jego wnętrzu znajdują się liczne rzeźby (m.in. św. Piotra, Pawła, Jana Chrzciciela), obrazy, stacje drogi krzyżowej, fotel i dwa neobarokowe taborety, dzwon z 1541 r. Historyczną i artystyczną wartość obiektu wzmacnia dodatkowo znajdująca się przed murem otaczającym świątynię - w świetle głównej bramy wejściowej - barokowa figura św. Jana Nepomucena z 1726 r.

W latach 50-tych mieszkańcy wykonali szereg prac porządkowych na posesji, ogradzając teren plebanii  i wykonując drobne naprawy sposobem gospodarczym. Brakujące dzwony zawieszono w 1968 roku. W latach 1971-1973 odnowiono odpadające tynki zewnętrzne, założono nową instalację elektryczną. Z początkiem lat 90-tych XX w. odrestaurowano niektóre elementy ołtarzy głównego i bocznych. W 1997 roku położono nowe pokrycie dachu. W dwa lata później tj. w 1999 roku została ułożona posadzka w środku kościoła, która choć pochodząca z XX w. doskonale komponuje się z jego barokowym wystrojem. W 2005 roku odnowiono zabytkowy mur otaczający teren świątyni. W kolejnych latach ułożono granitową ścieżkę przy kościele i posadzono ozdobne krzewy oraz odnowiono również granitową grotę z figurką Najświętszej Marii Panny. Wszystkie prace wykonywane przez lata, inicjowane były przez kolejnych proboszczów parafii i wykonywane przy wsparciu gminy, wspólnie przez mieszkańców.

Kościół został wpisany o rejestru zabytków prowadzonego przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków decyzją nr A/1183/1664 z 07.05.1966 r.

Na ratunek wieży

Wiosną 2016 r. ruszył długo oczekiwany remont hełmu wieży kościoła. W ciągu kilku lat obiekt ulegał zniszczeniu, co zagrażało bezpieczeństwu mieszkańców. Parafia w Świętem wielokrotnie podejmowała starania na rzecz pozyskania środków zewnętrznych umożliwiających przeprowadzenie prac remontowych. Udało się w lutym 2016 r., kiedy wniosek Parafii został wysoko oceniony w konkursie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w rezultacie czego przyznano 80.000 zł dofinansowania. Sukces Parafii dodatkowo wzmocnił Urząd Marszałkowski przyznając na remont wieży 40.000 zł i Gmina Środa Śląska, która na ten cel przeznaczyła 60.000 zł. Wkład własny wnieśli też mieszkańcy Świętego, Przedmościa, Kadłuba i inni darczyńcy spoza parafii oraz Kuria Metropolitarna we Wrocławiu, dzięki czemu wykonano również remont, dolnej, murowanej części wieży z zabytkowym zegarem.

Prace remontowe, wykonywane przez Zakład Ogólnobudowlany Szymański Marek ze Strzegomia zakończyły się we wrześniu 2016 r. Kościół w Świętem możemy oglądać w nowej odsłonie i w pełni bezpiecznie z niego korzystać. Nie byłoby to możliwe bez ogromnego zaangażowania mieszkańców, bez ich determinacji i poświęcenia na rzecz ratowania obiektu, który stanowi część ich lokalnej tożsamości i ważny element dziedzictwa kulturowego kilku narodów. I aby pamięć o tym nie poszła w zapomnienie, w kuli pod chorągiewką, która jest nad kopułą, została umieszczona kapsuła czasu, w której znajduje się list do przyszłych pokoleń, lista darczyńców i fundatorów remontu wieży, aktualne monety od 1 grosza do 5 złotych, zdjęcia wieży i okolicy, prasa i pen-drive z nagranymi informacjami, jako symbol naszych czasów… a czy będzie możliwe jego odczytanie w przyszłości ?.. to będzie zadanie do rozwiązania przez kolejne pokolenia.

Najważniejsze daty w historii wsi i kościoła

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego